Sunday, April 21, 2024

कोंदण

 (एका मायबोलीकर ची एक कविता वाचून प्रतिसाद म्हणून हे सुचलं)


हिरा तर देणारच नाहीस कधी
म्हणून मग कोंदणच करून घेतलं

माझा आत्मविश्वास अन माझीच हौस

कधीतरी आठवतं तटकन
दुःख कपड्यातलं चांगल्या
ती तर माझीच होती
कधीकाळची प्रार्थना

मागितल्यावर मिळतं ह्यावर
विश्वास होता बहुतेक अपार
पण मग लक्षात आलं
कर्तृत्वच खरं घडवतं

सुख अन रेशमी कपडे
दोन्ही मागणं जमलंच नाही
जमतील तितके कष्ट
हेच आयुष्याचं ध्येय ठरवलं

आता अभिमानाने मिरवतेय मी
माझ्या कर्तृत्वाला लाभलेलं कोंदण
अनुभवतेय भरून पावलेलं
माझंच हे आयुष्य!


Saturday, March 16, 2024

अनुभव

तास भराच्या योगा नंतर

सगळी गात्र दमली, थकली

आता सगळं हलकं हलकं

मन शांत, एकाग्र ध्यान.

अलगद बंद चंक्षु समोर

एक अलवार ढग तरंगतोय

अन त्यासमोर मी निश्चल.

आसपासचा थंड गार वारा

एक भरून राहिलेली तृप्तता

शांतीचा तो अविरत अनुभव

अस्तित्वा शिवाय तरंगत रहाणं.

हलकेच ढग पुढे येतो

त्याचा न कळणारा स्पर्श

तरीही तन मनाला जाणवणारं

हलकेच अलवार एक चुंबन!


एक तरल अनोळखी अनुभूती

अन लगेच वास्तवाची जाणीव

प्रखर, उन्नत, धगधगती जाग

एक क्षण थरथरलं मन

शरीर उसासलं, हृदय धडधडलं

तक्क्षणी जाणवंलं, आहे आहे,

अजून जिवंत आहे मी!

अन मग गेलेला क्षण

तो पुन्हा आठवू पहातेय

शक्यता आहे, तयार करतेय

माझी मलाच मी, त्यासाठी.

किती मजेशीर आहे हे 

हे सगळं जाणणं जमलं

याची देही, हृदयी अनुभवला 

मनी झेलला, पचवला तो

किस ऑफ द डेथ!

Saturday, February 17, 2024

सुनो पार्थ...



सुनो पार्थ अब न रहुंगा, 
नंदिघोष पे सवार, मै
अब तुझेही तय करना है,
लढना है या पिछे हटना है
सारथ्य करना है तुझे ही
और लढना भी है तुझ को ही
एक हाथ प्रतोद पकडना है
दुजे में प्रत्यंचा कसनी है
एक हाथ में लगाम और
दुजे में तीर पकडना है
सुनो पार्थ अब न रहुंगा, 
नंदिघोष पे सवार, मै

एक नजर रास्ते पर
दुजी शत्रूकी वार पर
एक पाँव रथमें जमाना
दुजा शत्रू की ओर बढाना है
एक विचार रणनिती का
दुजेसे वेग का अंदाज लेना है
सुनो पार्थ अब न रहुंगा,  
नंदिघोष पे सवार, मै

खडा सामने शत्रू,
आत्मजका रुप लिये
और ये भी हो सकता है की
खुद के ही शत्रू बन बैठे तुम
सत को देखोगे,
असत की नजरोंसे
या तौलोगे असत को,
सत की तराजूँ में
होठों पर होगी प्रेम की भाषा
जिसमे अर्थ भरा नफरत का
ये भी हो सकता है के
दुष्मन की नजर तुझे सवारें
या दोस्तका आलिंंगन ज्वाला बने
सुनो पार्थ अब न रहुंगा,  
नंदिघोष पे सवार, मै

अब ना होगी कोई शिखंडी
सिधे तीर चलाने होंगे
होकर मन में क्रूर क्रूर
और करना होगा तुम्हे ही
भीष्म का अभिमान चूर चूर
ना होगा अस्त से पहलेही ग्रहण,
ना होगा साथ सुदर्शन तेरे
पाताल तुझे  ही ढुँढना होगा
और छाटना होगा सिर जयद्रथका
घटोत्कच को अब न जायेगा बुलावा
इंद्रास्त्र को खुदही झेलना होगा
सुनो पार्थ अब न रहुंगा, 
नंदिघोष पे सवार, मै

ना होगा कर्ण पर श्राप कोई
उसे हराने अब तुम्हें ही
अधर्मका हाथ धरना होगा
मिला उसे वरदान पिताका
पुत्र को ही अब सहना होगा
अश्वत्थामा का शीरोमणी अब
तुमसे ना उखाड पायेगा
दे कर ही अब गुरुदक्षिणा
रोष सखीका सहना होगा
सुनो पार्थ अब न रहुंगा, 
नंदिघोष पे सवार, मै

कौरवोंका वंश मिटा कर भी
न दे पावोगे किसी को शांती
स्वर्गारोहण करते चलते
डगमगायेंगे पांव तुम्हारे
स्वर्ग से पहिले पायदान दो पिछे
तुम्हें समझ अब आयेगा
सुनो पार्थ,अब न रहुंगा, 
नंदिघोष पे सवार, मै
-- 

Friday, February 16, 2024

बसंत पंचमी

आले सोडूनिया घर माहेरा 

सख्या शोधते कधीची तुला


स्मरते मनी तुलाच सखया

अजून अनोळखी तू जरा

तरी नजर शोधते आधारा

क्षण एक स्मित ओलावा


हरित तृणांचा गार ओलावा

हवेत पसरला सुगंधी मरवा

गाज उठे मनी तरंग नवा

झंकारले तनमन तूच हवा


गाजत वाजत बसंत आला

सोहळा सजला गार हिरवा

उभार आला आज यमुनेला

आस लागे दर्शनाची हृदयाला


भेटे जीवशीव, होई तृप्तता

आसमंत हा होई हिरवा

आकाशी बरसे रंग निळा

तोचि तू दिसे शाम सावळा"


Monday, January 1, 2024

नाव

फोटो बाय निखिल


टरारा फाटलं

फडकतं शिड

कायाच्या चिंधड्या 

मोडली डोलकाठी 

भंगली होडकी


सफरीचा रोमांच

उडवला कधीच

रौद्र वादळाने,

समुद्राची आसक्ती

उतरवू पाहिली


पसरला क्षितीजभर 

कभिन्न कालडोह

बरसते अंबर

आली भरभरून

एकटेपणाची झूल


निकराने झगडणं

अनामिक ओढ

अनाकलनीय घटनांची

कोसळणारी रात्र

अविरत गूढगाज


उसळत्या लाटा

कवळती कितीदा

वल्ही सरसावून

ढासळलेलं मन

पुन:पुन्हा सावर


ओसरती लाट

भेलकांडे नाव

वाळूत रुते

सापडे अखेर

सुखाचे निधान

 ---

Monday, December 18, 2023

प्राजक्त

रात्र गडद झालेली

हळूच झुळूक आली

तशी त्या उमलून बसल्या.

अन ते कळलच अगदी

वाऱ्याने पसरवला गंध.

वर चांदण्या चमचमल्या

अन त्या प्रकाशात याही.

रात्र चढू लागली तशी

याही अधिकच गंधाळल्या.

पहाटेचा गारवा सुटला

हलकेच पूर्व रंगू लागली.

अलवार उन्हाचे किरण

त्यांना लगटू लागले.

अन मग टपटप टपटप

त्या ओघळू लागल्या.

दुधट, अलवार पाकळ्या 

अन गंधाळलेले देठ.

गोऱ्या, नाजूक, पऱ्यांचे 

गंधाळलेले गोल पाय.

सारा गालिचाच पसरला

पांढरा, केशरी, नक्षीदार!

---

Thursday, October 19, 2023

नद - नाद

एक छोटासा झरा
खळाळ वहात
कधी असेच काही झरे
येऊन मिळतात त्याला
कधी संचित, कधी देन
कधी संस्कार, कधी संस्कृती
कधी श्रेय, कधी धडपड
तर कधी
त्याचाच एक तुकडा
सुटतो, वेगळा होतो
माहित नाही कसा, कुठे
स्वतंत्र वाट शोधत
अलग होतो, दृष्टी आड होतो
आपापला मार्ग शोधत जातो...

झरा वहात रहातो
आपला मार्ग ठरवत
हळू हळू आवाका वाढत,
वाढवत ही
कधी खळाळ
मग कधीतरी संथ, खोल
कधी इतका सृजन
की फुलवत जातो 
आजुबाजुला
कधी केतकीचे बन
कधी निवडुंगाचं रान
कधी निशिगंधाचे खळे
कधी पोटापाण्यासाठी
भाजीभाकरीची ताटं
तर कधी विचारांचे
गहन गूढ अंधारबनही!

पेरत, फेकत दमून भागून.
कधी नुसताच संथ शांत
नाही एकही तरंग.
कधी पुन्हा उंच, खोल
प्रपात, धबधबा
पुन्हा कधी पसारा, अथांग
कधी खळाळ
कधी धीरगंभीर, सखोल
कधी आत्ममग्न, कधी व्यक्त
कधी संवाद, कधी मूक
कधी भसाभस
कधी गप्प...

अन मग सगळ्या
धकाधकी नंतरचा
सापडलेला आतला
एक धीरगंभीर शांत नाद
आपल्याशीच आपला
अविनाशी संवाद
लप लप समुद्र गाज
अथांग, अज्ञाताशी गूढ संवाद!

Wednesday, September 27, 2023

पाऊस अन वारी

बरसे कधीचा, झिरझिर पाऊस
इंद्राचा आशीर्वाद, डोईवरी

बनातुनी वाहे, झुळुझुळु वारा
कान्ह्याची पावरी, कानी येई

कृष्णे काठी काळीकाळी काया
विठुची माया, अंथरली

हिरवा पदर, लाल जांभळी कुसर
रखुमाईचा पदर, डोईवरी

उभ्या पिकात कणसे डोलती
आनंदे नाचती, वारकरी

Thursday, September 14, 2023

जीवन

पहाट होते तशी,

डोळे किलकिले उघडू लागतात.
पण फार दिसत नाही
तेव्हढी नजरच नसते.

मग हळूहळू उजाडू लागतं
थोडा थोडा प्रकाश
झिरपू लागतो
मग आसपासचं काळं पांढरं
थोडं थोडं कळू लागतं.

मग जरा उन्ह वर येतात
स्वच्छ प्रकाशात
सगळे रंग झळाळून उठतात.
सकाळच्या कोवळ्या उन्हात
सगळंच कसं छान, सुंदर
दिसत रहातं, भासत रहातं.

उन मग मध्यान्हीचा सूर्य
सगळे जीवन देत, घेत
वास्तव उभे रहाते समोर.
उपभोगाची सगळी द्वारं
हात पसरून स्वागत करतात.
एक एक उन्हाची तिरिप
एक एक सावलीचा वसा
घेत, देत  साथसंगत देत घेत
कधी उन्हाच्या झळा
कधी सृजनाचा उन्माद
साफल्याचे मनोरे, मनोहर!

अन मग हलकेच सूर्य ढळू लागतो.
एक समाधान, एक स्थिरता
हळूहळू रंध्रारंध्रात पसरत जाते.
एक स्थैर्य, एक निवांतपणा
एक समाधान, एक पूर्तता
हळुवार पसरत जाते
घरभर, आयुष्यभर, रोमारोमात.

अन मग संधिकाल येतो
एक सावट पण सोनेरी किनार
थोडे साफल्य, थोडी हुरहूर
कुठे मळभ, कुठे एखादी चांदणी
अन मग हळूच सावल्या
गायब होत जातात.
कठोर वास्तव दुलईत 
सामावून घेऊ लागतं.

अन मग येतेच रात्र.
काळीशार, डोळे मिटो, न मिटो
अंधारतंच सारीकडे.
पण तेव्हाच झोप कमी होते
मग अंधारल्या आकाशात
टक लावून बसावं वाटतं.
अन तेही आनंदाचंच होतं.
हळूहळू एक एक चांदणी
दिसू लागते, चमकू लागते.
आयुष्यभराची मेहनत
अशी चंदेरी बनू लागते.

अन मग उगवतो चंद्रही
अनेक चंदेरी क्षण पुन्हा
उजळवून टाकतो
कितेक क्षणांची शिदोरी
अशी लख्ख उलगडून बसतो
एक एक झळाळता क्षण
एक एक लुकलुकती चांदणी
एक एक चकाकता कवडसा
जमवलेले चंद्रतारे
येतात आठवणींच्या घेऱ्यात
अन रात्र सारी उजळून जाते.

अन मग उत्तररात्री
निमालेल्या डोळ्यांना
पुन्हा मिटावं वाटतं
पापण्यांवरचे समाधान
अलगत उतरत जातं.
एक नाजूकशी स्मित लकेर
उमटत जाते... तिचाच
हलका उजेड पसरतो
पूर्वेच्या किनाऱ्यावर, अलवार!

Tuesday, September 5, 2023

मार्गारेटचा निर्णय

(न्यू अॅमस्टरडॅम या सिरिजमधल्या एका पात्राला समर्पित)

मला ऐकायचं होतं,

तुझं बोलणं, तुझा आवाज
पक्षांचा गुंजारव, सिंहाची गर्जना
गाड्यांचे आवाज, विमानाचा वेग
नदीची खळखळ, समुद्राची गाज
वाऱ्याची झुळक, पानांची सळसळ
वाद्यांचे संगीत अन गायकाची लकेर
अन असच किती तरी, काय काय...

मला सांगायचं होतं,
माझ्या मनातलं सारं सारं गुज
गायची होती पक्षाची लकेर,
घ्यायची होती सुंदरशी तान
मांडायचे होते माझे विचार
करायच्या होत्या खूप चर्चा
घालायचे होते वाद विवाद
साधायचा होता संवाद, साऱ्या जगाशी...


अन मग मी निर्णय घेतला,
कानांचे पडदे दुरुस्त करायचे
बाहेरच्या विश्वासाठी कवाडं उघडायची
मोठा निर्णय होता, पण ठरवला घ्यायचा
अन मग सुरु झाली धडपड, ऐकण्याची...
योग्य त्या सगळ्या काळज्या घेतल्या
सगळी अगदी सगळी तजवीज केली
अन सुरु झाला एक नवीन प्रवास, नादमय...

अन मग मी ऐकला,
गडबड, गोंधळ, गोंगाट, कोलाहल
कोकिळेचे चिरकणे, सिंहाची रौद्र आरोळी
गाड्यांचे भोंगे, विमानाच्या कानठळ्या
नदीच्या पूराचा भीषण खळखळाट
विजांचा कडकडाच अन रौं रौँ वारा
मिरवणुकीतल्या ढोल ताशांचे कडकणे
अन मी कान घट्ट बंद करू पाहिले...

अन मग मी बोललो,
केला तुझ्यावर आरडाओरडा
आरोप प्रत्यारोपांचा भडिमार
रागावर स्वार होत गायलो बेसूर
कचाकचा भांडलो विचार मांडताना
चर्चेच्या नादात विसरलो विवेक
साऱ्यांवर उगारली तत्वांची पहार
हे काय करून बसलो मी...

नको, नको मला हे उसने श्रवण,
मला तो पूर्वीचाच पडदा हवा आहे
नाद न उमटवणारा
मला ती शांतता हवी आहे
कोणतेही नाद न उमटवणारी
मला ती निरवता हवी आहे
समाधान पसरवत नेणारी
मग उपसून फेकून दिले ते कान

आता एक अपार
शांतता नांदते आहे
आत, आत खोलवर
माझ्या हृदयाचा ताल
माझ्या धमन्यातला प्रवाह
एक अपार शांतता
एक नवा प्रवास
सजग, निरव समाधान!

- अवल