मोठ्ठा पाऊस

तशी स्वच्छंदी वगैरे
डोंगराचा पायथ्याशी विहरत
उड्या मारत धडपडत
उन्हाचे कवडसे हाताळत
वर उंचउंच ढगांचे छप्पर
अंधारून येताच शिरावे गुडुप्प
घर नाहीच म्हणता येणार
एक तंबू आहे मात्र दणकट
सोई सगळ्या, मऊ बिछाना
पण घराची ओढ नाही;
नाहीच

जरा चढ चढावा
स्वत:चेच मार्ग शोधत
नवनवे खाचळगे अन
नवेच खडक वगैरे
अन वर अचानकच आला
एक ढग काळानिळा
अन अंधारल्यावर पहावं तर
वाटेत असेच तो तंबु
दणकट सुरक्षित सहज उभा
पण घराची ओढ नाही;
नाहीच

प्रत्येक चढ असाच उत्साही
नवा, आकर्षक, रोमहर्षक वगैरे
मी ही तितकीच उत्साही
धडपड, पळापळ, वरचढ
अन वर आहेच सावळा ढग
अन वाटेतला दणकट तंबू
घराची ओढ वगैरे
काय असते विचारत

अन मग कधीतरी सापडला
सापडला माझा मार्ग सहज
वर चढणार छान वळणदार
सापडला माझा असा कॅरेव्हानही
दणकट, सुरक्षित, उबदार
उबदारपणा आपला
माझा मलाच हो
अन लक्षात आलं वाटेतला तंबू
यावेळी दिसलाच नाही
अन मग ढग सोबतीला आला

माझी वाटचाल चालूच वर वर
ढगतर काय होताच सोबत
पण एका क्षणी धुकं आलं
गडद, भरीव, दाटून आलेलं
आसपास सगळा भारून टाकणारं
श्वासही गुदमरावा असं सगळं
उधळलेला तंबू, त्याचे सगळे तंतू
सावळ्या ढगाचे बाष्प अन ताण
सगळे मिसळून धावून आले
श्वास गुदमरावा असा ओलावा
दाटून यावं असं आपलेपण
अन माझ्यातला कोरडा एकटेपणा
पार पार उध्वस्त करणारे ते वादळ
मोठ्ठा पाऊस
अन मग
समोर पसरलेले ते
लख़्ख वास्तव वगैरे...

(गौरी देशपांडे यांची कथा वाचून उतरलेली)

सर्वश्रेष्ठ साहेबाची सर्कस

आमच्या लहानपणी न,
खरीखुरी सर्कस असायची.
प्राणी, पक्षी, माणसं...
त्यांच्या कौशल्याची सर्कस;
त्यांच्या धीटपणाची सर्कस.
आणि आम्हाही अगदी
प्राण डोळ्यात आणून
बघायचो ती.

कधी टाळ्या, कधी ओरडा
तर कधी अगदी शिट्याही
मारत काही लोक.
वाघा, सिंहाच्या डरकाळ्या
रिंगमास्टरचा चाबूक
वाघासिंहाचे शेळी बनून
स्टुलावर बसणे
शेळीसोबत जेवणे.
अगदी आगीच्या गोलातून
झपकन उडी मारणंही!

उंच पाळण्यावरच्या कसरती
हात सोडून हवेतच
इकडून तिकडे उडू मारणं
झोक्याचा हात सोडून
कोलांटी उडी मारून
दुसरा झोका झपकन पकडणं...
काळजात धस्स व्हायचं.
त्यातून त्या कमनीय बांध्याच्या
रंगलेल्या गोऱ्या ललना
कमावलेले शरीर असणारे
तरणेबांड सौष्ठववीर
सारं कसं डोळे दिपवणारं
काळजाची लकलक वाढवणारं!
विविध रंगी पक्षी
ससे, उंदीर, माकडं
त्यांनी चालवलेल्या
इटुकपिटुक गाड्या, सायकली
तोफेतून डागली जाणारी माणसं
अन सगळ्यांना हसवणारे
रंगिशिगी, कोलांट्या वीर
ढुंगणावर चटअॅक पट्या खाणारे
दोन चार अतरंगी विदुषक!

काय धमाल यायची
त्या साडेतीन तासात.
सर्कशीचा ते झगझगीत गोल
त्यातली न्यारी दुनिया
सगळेच कसे
अचंबित करणारे!

संपले ते बालपण
संपली ती सर्कस
प्राणिजगतावरचे
वाचवायला संकट
आले नवे नियम
सरसावले प्राणिप्रेमी!

अन मग
अन मग आली
नवीन सर्कस

सगळ्यांच्या घराघरात
टिव्हीमधे रोज आदळू लागली
सर्वश्रेष्ठ साहेबाची सर्कस!

जाहिरातींच्या प्रॉडक्टमधून
जनतेनेच विकत घेतले तिकिटे
रोजचा रतिब, रोजचा नवा खेळ
काही अरेरावी लोकांच्या डरकाळ्यी
उन्मत्त सुंदरींचे तोंडपट्टे
अतरंगी स्वभावाचे विदुषक
टास्कच्या नावाखाली केलेले राडे
एकमेकांच्या उरावर बसून
केलेली शिवीगाळी, उठवलेली राळ
आणि विकएंडच्या डावात
जिभेने झोडपणारा रिंगमास्टर

जनता चकित, बेभान
साडेतीन महिन्यामधे
रोज चालणारी ही सर्कस
डोळे विस्फारून बघतेय
गलेलठ्ठ पैसे घेऊन
सर्कस करणारे उत्तम नटनट्या
सोलताहेत एकमेकांना
अन ते पहात हृदयशून्य
जेवत, खात तुटून पडतेय
भाकड चर्चेत चवीचवीने.

कुठे गेली ती माणूस जमात;
प्राण्यांवरही दया दाखवणारी?
बहुदा प्राणीप्रेमींसारखे
माणूसप्रेमी राहिलेच नाहीत आता.
किंवा असेही असेल
प्राण्यांइतकीही किंमत
राहिली नाही आज
माणसाची...

तर, चालू आहे
सर्वश्रेष्ठ साहेबाची सर्कस!

अंतरिक्ष स्तंभ

विश्वासाचा खांब
अगदी मध्यात,
तरंगता...

आजुबाजुला आहेतच इतरही
रुढी परंपरांचे खांब
जबाबदाऱ्या, अपेक्षांचे खांब
अपेक्षा, अधिकारांचे खांब
प्रेम, आदर, आपुलकीचे खांब
अगदी दैनंदिन कामकाजांचेही खांब

या सर्वांच्या आधाराने उभा आहे,
अगदी किस्टोन असलेला
विश्वासाचा ते एक खांब
आहे अधांतरीच, इतरांवर भार टाकून
अगदी थोडासा धक्काही
पुरेसा आहे, त्याला निखळायला

हलतो तो कधी कधी
इतरांच्या नादाने
पण तो निखळता कामा नये
तो जर खाली आला तर..
तर सारे मंदिर ढासळेल
सारा डोलाराच खाली येईल

विश्वासाचा स्तंभ!
अस्तित्वाचा स्तंभ!!
अंतरिक्ष स्तंभ !!!
- आरती

(यामागे एक कथा आहे. लेपाक्षी मंदिरात  हा अंतरिक्ष स्तंभ आहे.
जमिनीपासून वर उचललेला मध्यातला स्तंभ. पण किस्टोन. तो पडला तर सारे मंदिर पडेल असा)