Friday, April 22, 2022

कुणास ठावे

 


कशास आलो जगी मी या, कुणास ठावे

जगण्याची धुंदी तरी कशी मज, कुणास ठावे


भाजी भाकरी, खळगे भरणं करीतच आलो

जगण्याचा परि या उपेग काही, कुणास ठावे


प्रेम, आपुलकी, आदर यांचा प्रयत्न करीत आलो

यातूनी साधले का काही, कुणास ठावे


शिकणे आणि शिकवणे हे ही, करीत आलो

परि सगळ्याचा उपेग काही, कुणास ठावे


दया, कणव अन मदत सगळ्यांना करीत आलो

याने भले कुणाचे झाले काही,  कुणास ठावे


भाव इतरांचे जपणे - समजणे करीतची आलो

दु:ख किती कुणाचे हलके झाले, कुणास ठावे


कसा जगलो आयुष्य सारे कळतची नाही

जगलो का की बस, जीवंत होतो, कुणास ठावे

---

Monday, April 18, 2022

करु नको


प्रेमामधे पुरा न भिजला

प्रेम तयाला करु नको

मैत्र ज्याला पुरे न कळले

मित्र त्याला करु नको


अकुशल भावनेसोबत

कारागिरी करु नको

अर्धे मुर्धे जगणे अन

मरणेही अर्धे करू नको


धरलीस कास अव्यक्ताची तर 

घाई बोलाण्या करु नको

बोलण्याचा घेतलास वसा तर

मधेच थांबणे करु नको


मान्य गोष्ट एखादी तर

न मांडणे तू करु नको

अमान्य तुला असे काही

अस्पष्ट बोलणे करु नको


दिले कुणी अर्धे उत्तर 

स्विकार त्याचा करु नको

अर्धसत्य भवती वावरती

विश्वास त्यावर करु नको


पाहशील जी स्वप्ने तू

अपुरी पाहणे करु नको

अन आशेचे पाखरु तयाचे

पंख कापणे करु नको


अर्धा भरला पाण्याचा प्याला

तहान भागवणे करू नको

चतकोर तुकडा भाकरी साठी

जीव टाकणे करु नको


अर्धा रस्ता कोठलाच अन

ध्येय तुझे करु नको

अर्धवट विचारांनी मनाला

घेरुन घेणे करु नको


अर्धांग तुझे प्रेमाचे श्रेय

त्यास असे तू करु नको

आयुष्याचा वळणावरती

तुलाच विसरणे करु नको


अव्यक्त असा बोल एक

मनात ठेवणे करु नको

अन स्मित जरासे करणे

यास विसरणे करु नको


आप्तांच्याजवळ नसणे

हे कधीही करु नको

आप्त असुनि लांब असती

जवळ त्यांना करु नको


मित्र कोण अन मैत्र काय

भान सोडणे करु नको

तुझ्यातले मर्म तुझे

विसरणे करु नको

(खल़िल़ जिब्रानच्या एका गज़लवरून)

Sunday, April 17, 2022

माझ्याविना

मध्यंतरी पर्शियन गज़लकार रुमी ची एक गज़ल वाचलेली. मनात राहिलेली.

अन मग आज ही उतरली.


*माझ्याविना*


भटकंतीत त्या होतो मी, माझ्याविना

त्याच जागी सापडेन मी, माझ्याविना


मुखचंद्रमा जो मला पाहुनि लपे सदा,  

मत मांडुनि आपुलेची गेला, माझ्याविना


वाटले ज्या दु:खात मी संपलो होतो

तेच ते दु:ख जन्मे पुन्हा, माझ्याविना


कैफात फिरलो नेहमी मदीरेशिवाय

सुखातच मी होतो नेहमी, माझ्या विना


तू नकोस आठवू  मज कदापि हा असा

आठव ठेवेन मीच माझा,  माझ्याविना


माझ्या शिवाय खुष मी, सांगतो आहे

की रहा आपुल्यातच गुंग, माझ्याविना


रस्ते सगळे बंद होते मज समोरी

एक वाट परी खुली जाहली, माझ्याविना


लवलवत्या ज्योतीसमान ताजातवाना

जगण्याचा कैफ परि राहत नाही, माझ्याविना

---

Tuesday, April 12, 2022

तू बाई आहेस न म्हणून !



बाईनं कसं सोज्वळच असायला हवं
कितीही शिकली सवरली तरी
आत्मविश्वासाचा ताठा नको हो
बसताना शालिनतेनंच बसावं
चालताना ताठ, आत्मविश्वास नकोच
उभं रहाताना लवून नाजूक दिसावं
उंचनिंच, ताठ, खांदे सरळ, थेट नजर
छे, छे असं कसं चालेल बरं 
नाजूक, बारीक, कमनियच असायला हवं
अगदी सोळा पासून सत्तरी पर्यंतही हो.
तू बाई आहेस न म्हणून हो!

आवाजाचा पोत कसा हलका हवा
बोलावं किती याचं भान हवं
तुझा नाजुकपणा कसा टिकायला हवा
कोणते विषय बोलायचे, कोणते 
टाळायचे याचं सतत भान हवं
मोठ्यानं हसणं, टाळ्या देणं
हे सगळं टाळायला हवं
तू बाई आहेस न म्हणून हो!

काळ बदलला, तर शिक हो भरपूर
नोकरीही कर, गाड्याही चालव
पण मुलांची ने आण तूच कर
त्यांना वळण लावणं हे तुझच काम
स्वयंपाक पाणी, आला गेला
घर आवरणं, सुबक, सुंदर ठेवणं
हे सगळं तुझंच बरं का
त्यात हयगय नको
तू बाई आहेस न म्हणून हो!

कितीही शिकलीस, पदं मिळवलीस
तरी घर तुलाच नीट ठेवायचय
नाती गोती पै पाहुणा तूच बघायचायस
वाणसामान भाजीबिजी तुझीच कामं
ऑफिसच्या जबाबदाऱ्या, कामाच्या वेळा
ते तुझं तू बघ पण घरही तूच बघ हं
तू बाई आहेस म्हणून हो!

एकटीनं मजा करणं, आनंद मिळवणं
तसं ठिके म्हणा, म्हणजे कर तू.
पण कुटुंबाला धरून रहायला हवंस
दुसऱ्याने कितीही कटू बोललेलं,
तू ते सकारात्मकच घ्यायला हवं
इतरांनी तुझे दोष दाखवले, तर
तुझ्यात बदल करायला हवेसच
तुझं तुझं म्हणून काही का मत असेेना
कुटुंबा,समाजासाठी मुरड घालायला हवीस
तू बाई आहेस न म्हणून हो!

आणि हो, या अपेक्षा, ही दृष्टी
सगळ्याच समाजाची बरं का
बाई असो वा पुरुष तुला जोखताना
फरक नाही दृष्टीत अजिबात
तुझं बाईपण सगळे हिरीरीने तपासणार
आरशात स्वत:चं नाजूकपण सांभाळत
अन जगात दणकट जबाबदारी पेलूनही
तुला पहाताना, दुसरी बाईही असंच बघणार
तू बाई आहेस न म्हणून हो!
---

Sunday, April 10, 2022

नस्तलिख

(नुकतीच पर्शियन भाषा शिकले, तर त्यातील अक्षरांवर सुचलेली ही कविता. दुसऱ्या ओळीत ती अक्षर अन त्या आधी त्यांचे पर्शियनमधील नाव गुंफलय. खरं तर उलचं लिहिलं तर प्रेयसीवर कविता होईल पण मला लिपीवरच सुचली.)


शरमाके गर्दन घुमाई जो तुने देखके मुझको

गर्दन नहीं 'लाम' ل ही दिखा मुझको 


और झुका चेहरा तेरा चुनरींमें

चेहरा नहीं 'अएन' عـ ही दिखा मुझको 


दम घुटनेसे जो होठोंसे साँस ली तुमने

होठ नहीं 'हेय' ه ही दिखा मुझको 


पैरोंतले पायल तेरे छम्म से बाजे

घुंगरू नही 'चे' چا के ऩुक्तेही दिखे मुझको 


कलाम पढ़ते हुये झुकी जरा तुम तो

कमऩिय सी 'काफ' ک दिखा मुझको 


दामन जो तेरा, हलकेसे पकडा मैने

दामन नही 'रे' ر का फर्राटा दिखा मुझको 


ठोडी जो तेरी हलकेसे उठाई मैने

नाजुकसा 'दाल' د दिखा मुझको 


जाते हुये इक बार मुडके देखा तुने

तू नही कमसिन सा 'मीम' م दिखा मुझको 


तुझे अनोखा कहु, बेमिसाल या अवल कहुँ

तेरी हर अदा 'नस्तलिख' में दिखती है मुझको