रे... (२)

तुझा ठेवा,
तुझ्याच साठी जपताना
हरवणार्‍या, मोहाच्या ह्या
केव्हढ्या रे वाटा?

म्हटला तर तुझाच हक्क.
पण तरीही मोह ठरावा.
तू ही हे समजून आहेस.
पण मर्यादेच्या
तुझ्या पायर्‍या अन माझ्या...
त्यांचा ताळेबंद मांडताना
होणारी एक पुरेवाट !

माझ्यातल्या स्वच्छंद परीला
अनेक परींनी आवरावे लागते.
त्यात तुझ्या उडणाऱ्या पावलांना
रेशमी बंधात ठेवावे लागते.
अन तरीही तुझ्यामाझ्यातला
अतुट हळूवार बंध वाढावा
म्हणून शोधलेल्या आडवाटा... !

प्रश्न केवळ विश्वासाचाच असता,
तर केव्हाच उधळला असता,
तुझाच ठेवा तुझ्यावर...
पण
संस्काराची बंधनं
ना तु झुगारलीस ना मी
रे ....
हीच आपली वहिवाट !

कोकण





रे...

कैद करतोस माझे शब्द

तुझ्या स्पर्शाच्या वळणांनी

नि फुलवतोस अबोलीचं वन

माझ्याजवळचे सारे स्पर्शमणी

काबीज करून, हवे तसे झुलवून

माझ्या बंद पाकळ्या

पुरेपुर सुगंधीत करून,

कठीण करून टाकतोस;

सारं काही...

काठावर उभं राहणं

झोकून देणं,

वा वाहून जाणंही .....

निळी जखम

दारिद्र्य, दु:ख, दुस्वास,

एकटेपण,भुकेलेपण,

धर्माचा अपुरा आधार,

आसपासचं भुकेलेपण,

अन त्यातून स्विकारलेले

स्वत:चेच कुपोषण...

भावाच्या मृत्यूचे भूत,

जाळून टाकणारा उत्साह.

काय काय अन किती

अंधारे कोपरे बघत गेलास

अन तरी सगळ्यातून

प्रकाश, निळा प्रकाश

शोधत गेलास...

तोच झिरपला

बहुतेक सगळ्या चित्रांत

निळ्या जादूने करू पाहिलास

साऱ्या  दु:खांचा विनाश

जगातल्या अंधाराचा वेध घेत

त्यातही उजेडाचा शोध घेत

अंधाराचा काळेपणा

हकलवून लावत

आकाशाचा गडद निळा

पसरवू पहात राहिलास.

कधी गव्हाच्या पिवळ्या शेतावर

कधी सुर्यफुलांच्या पाकळ्यांसोबत

कधी चांदण्यांच्या गुढ सोबती बरोबर

कधी बदामाच्या शुभ्र फुलांमागे

कधी दगडी रस्त्यावरच्या

कॅफेवर ओणवत

कधी चर्चच्या मागे धीरगंभीरपणे

कधी पॉंपीच्या लालभडक

ताटव्याला वाकुल्या दाखवत...

अगदी कापलेल्या कानाच्या

भळभळत्या जखमेला सामावून

अंगाखांद्यावरही लेवलास

तो निळाईचा शेला!

कलेतून पाझरवू पाहिलास

सहसंवेदनांचा निळा झरा

पण नाहीच बदलू शकलास,

प्राक्तन - ना तुझं ना समाजाचं...

ते मात्र अगदी तुझ्या

बुटांसारखं...

रंगविहिन, विटलेलं,

नात्यांचे बंध तुटलेलं-

बुटांच्या नाड्यांसारखं विदिर्ण...

ना आकार राहिला,

ना रंग रूप

ना काही उपयोग, ना सौंदर्य

एक टळटळीत सत्य

तुटकं, तुझ्या कानासारखं.

ठसठसणारी जखम

अगदी मृत्यूनंतरही तळपती राहिली

तुझ्या स्टारी नाईट सारखी...

निशब्द, हळवी, आतून कुरतडत जाणारी,

आतल्या आत नवनवीन

दु:खांची वलयं निर्माण करणारी

एक जखम फक्त!

---

नेट वरून साभार

त्रयस्थ

शब्दांपासून, अर्थांपासून दूर
अव्यक्त भावविश्वात .
आपले गुलाबी चित्र
आपण अगदी पूर्ण करत आणले...
पण कसा कोणजाणे
वास्तवाचा कुंचला,
व्यवहाराच्या रंगात बुडून
माझ्या हाती आला !
आपल्या निष्पाप, निर्मळ चित्रापाशी
माझा हात थांबला, थबकला .
तू मात्र ते चित्र अधिकच
गहरे रंगवत गेलीस !
आणि मी अधिकच परका होत गेलो
त्या चित्राशी... !
तुझ्या रंगांचे गहरेपण,
"त्या" चित्राचे निर्व्याजपण
अजूनही भावतं मला .
अजूनही त्यातली माझी वळणं
शोधत राहतो...
पण फक्त एक -
त्रयस्थ म्हणून ....!

१२.१०.१९८९

संवादीपण

शब्दांइतके दुसरे कोणी
शत्रू माझे झाले नव्हते.
हवे तेव्हा हवे तसे
ते कधी फुटलेच नव्हते,
गद्दार होण्याइतकेही कधी
ते आपलेसे झालेच नव्हते.
दर वेळी, नेहेमी, नेहमी
त्यांचे काम करावे
फक्त डोळ्यांनी, फक्त डोळ्यांनी !
हळूहळू मग, जमली दोस्ती
शब्दांनाच मग ओढ लागली
किती बोलू अन किती नको,
नजर ओलांडूनी पुढे धावले...
अन्
आली अशीही वेळ
निष्प्रभ बनले डोळे - शब्द
अन्
अधरांमधले
थरथरतेपण
पुरे निवाले
संवादीपण !

१२.१०.१९८९

सनातन शोध

तुझा मुखवटा आणि तुझा चेहरा
यांच्या मध्ये,
माझा चेहरा येऊ लागला...
तेव्हा -
तुझी मुखवटा ओढायची तीव्रता,
तो टाळण्याची माझी शिकस्त !
तुझ्या चेहर्‍याने , ती मानली
तर तो समन्वय ठरेल;
पण तुझ्या हातात
मुखवटाच आला -
तर तो पराभव ठरेल...
तुझा, माझा, चेहर्‍यांचाही.
तुझा चेहरा आणि मुखवटा
कधी एकच असतीलही,
पण तरीही
मुखवट्याची
तुला वाटलेली गरज -
एकवेळ तीही चालेल मला;
पण तू आणि तुझा मुखवटा
यांमध्ये दुरावा दिसला
तर मात्र
मी डोकावणारच मध्ये.
तुझी पावलं
ओढली जात असतील
मुखवट्याकडे...
माझा हट्टही
मोडावा वाटेल तुला...
पण खरं सांग
तुझा चेहरा -
माझ्या डोळ्यात दिसणारा,
भावतोय तुला ?
की मुखवट्याचीच भुरळ
पडलीय तुला ?
सांग ना,
तुझ्या मुखवट्याचा
तुझा तुलाही
सुटत नाहीये लोभ ?
की तुझ्या चेहर्‍याची -
तुझी तुलाच
पटत नाहीये ओळख ?
लवकर विचार कर;
तुझ्या
चेहरा - मुखवटा
यांच्या सांध्यात
मी, फार वेळ नाही अडकणार.
तुझ्या डोळ्यातल्या
माझ्या
उलट - सुलट प्रतिबिंबात
तुझे आभासी - खरे
रुप ओळखायला
मला,
फार वेळ नाही लागणार.
माझ्या डोहात डोकावताना,
ते फक्त स्वीकारणं - पचवणं
तुला -
तुझ्या मुखवट्याला
कितपत पेलणार आहे ?
काळाच्या ओघात
भावभावनांच्या गराड्यात
तुझ्या बदलत्या चेहर्‍याला
तुझा मुखवटा
कितपत देईल साथ ?
भेगाळणारा मुखवटा
कितपत देणारे संरक्षण ?
आणि तेही कोणापासून ...
माझ्यापासून ?
अन चेहर्‍यांपासून ?
तुझ्याच डोहात डोकावताना
तुझ्याच मुखवट्याचे
अतिक्रमण तुझ्यावरचे,
साहवेल तुला ?
उभा तरी राहू शकशील ,
तुझ्या चेहर्‍यासमोर -
तू ?
चेहर्‍यावरच्या मुखवट्याची ताकद,
त्याचे चेहर्‍यापासूनचे अंतर,
अन साम्य...
तपास. अन
ताडून पहा,
तुझ्या चेहर्‍याला तुझा मुखवटा;
पुन्हा एकदा.
आणि विचार कर
तुला हवाय तो कोण ?
तू की मुखवटा ?
मुखवटा की तू ?

एकदाच सांग ...

हे असं का रे ?

तुला माझे करताना
मी तुझी होताना
आपण एकमेकांचे
झालोच नाही
हे असं का रे ?

माझे, ते ना तुझे
तुझे,ते  ना माझे
असे काही नातेबंध
आपल्यात विणले गेले

माझ्या विना तू
तुझ्या विना मी
असे काही क्षण
येऊन गेले
हे असं का रे ?

तुझ्यासाठी मी
माझ्यासाठी तू
ही आपुलकी
वाढलीच नाही
हे असं का रे ?

मला मी, तुला तू
वाचवताना
आपलं स्वप्निल नातं
वाचलच नाही
हे असं का रे ?

तुझे तुला
माझे मला
वेगवेगळेच
उत्तर मिळतय
हे असं का रे ?

हे असं का रे ?
सांग ना
एकदाच
हे असं
का रे ?

असं का केलत गांधीजी ?

आम्हाला हिरवे वैभव
दाखवताना
बियांची मशागत
आम्हाला शिकवलीच नाहीत
असं का केलत गांधीजी ?

तुमचे केशरी रक्त
सांडताना
त्याचा कित्ता
आम्हाला शिकवलाच नाहीत
असं का केलत गांधीजी ?

तुमच्या पांढया टोपीतले
चौथ्या मितीतून
दिसणारे सप्तरंग
तुम्ही दाखवलेच नाहीत
असं का केलत गांधीजी ?

तुमच्या फिरत्या
चरख्याच्या गतीतून
पळणारी कालगती 
तुम्ही दाखवलीच नाही
असं का केलत गांधीजी ?

पेरणी करतानाच
कुंपण घालण्याची
लेनिनची दक्षता
तुम्ही घेतली नाहीत
असं का केलत गांधीजी ?

माझे कर्नाळ्याचे बोट

माझे कर्नाळ्याचे बोट
उभे उंच आकाशात
दगडाच्या वीटेवरी
उभा दगडीच विठू ||

माझ्या मनीच्या डोही
उठे अध्यात्मिक लाटा
नाव भेलकांडे माझी
वल्ही कशाची वल्हवू
हात अडकले माझे
माझे मलाच सावराया ||

ना उचले पाऊल
पडे भावनेचा वेढा
टेके डोई अन शब्द
बोले झोपले नशिब
काय हा रे तिढा
सोडू सुटता सुटेना ||

पुरे पुरे रे अध्यात्म
कोण कुठचा हा आप्त
नको भलतीच वाट
मज मीच अखेर
माझे कर्नाळ्याचे बोट
उभे उंच आकाशात ||